تاریخچه زنبورداری در ایران را در سایت جهان بهنوش گیتی بررسی می کنیم.

تاریخچه زنبورداری در ایران

در کاوش های علمی ،ثابت شده که زنبور عسل نزدیک به ۱۵۰ میلیون سال قبل وجود داشته و مشغول فعالیت وزاد و ولد بوده است.

ابتدا زنبورهای عسل ،به صورت انفرادی زندگی می کرده و هر زنبور لانه مخصوص به خود را می ساخت.پس ازگذشت تقریبا ۵۰ میلیون سال که گیاهان رشد زیادی کردند، زنبورها به زندگی اجتماعی رو اوردند.

تاریخچه زنبورداری در ایران طولانی است.زنبورداری یکی از حرفه های اصیل و قدیمی ایرانیها است .مدرکی که موجب کشف آشنایی ایرانیان با زنبورعسل می‌شود خنجر مفرغی است که در لرستان کشف شد. این خنجر منقوش به شکل زنبور عسل بوده، و منتسب به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌باشد .در حال حاضر در موزه شهر بروکسل نگهداری می‌شود. 

همچنین در آثار باستانی دوره هخامنشیان (حدود ۴۶۰ سال قبل از میلاد) آثار مشخصی وجود دارد که نشان می دهد ،ایرانیان زنبورداری را حرفه و تفریح خود قرار داده بودند. در این روزگار به جای شکر از عسل استفاده می کردند .بدون شک در ابتدا عسل باعث شده است که توجه انسان به سمت زنبور عسل جلب شود .

از روزگار پیش از کوروش کبیر نشانه ای جهت تایید وجود زنبور عسل در ایران تا این زمان به طور دقیق به دست نیامده،اما از طرفی ، دقیقاً در همین زمان در مناطق هم جوار مانند سومر و بابل، عسل و زنبور عسل فراوانی وجود داشته است.

عبارات عسل و زنبور عسل در ادبیات و متونی که از آن ها به جا مانده به طور آشکار دیده می شود.

اولین زنبورداری جهان

قدیمی ترین اثر تاریخی که به برداشت عسل مربوط می شود،یه هفت هزار سال قبل از میلاد و به روایتی (دوازده هزار سال) برمی گردد که درغارهای بیکورپاسپانیا ( غارهای دارای نقاشی )  مشاهده شده است .

این اثر ،شامل یک انسان است که نردبانی را برای رسیدن به محلی کلنی به کار برده ، ظرفی برای قراردادن شان های پر از عسل به کمر بسته است و زنبورهای کارگر اطراف سرش  پرواز می کنند.

شارلمانی، امپراطور بزرگ اروپا در سال ۸۰۰ میلادی، اولین زنبورستان را با کندوهای سبدی در یکی از مزارع خود ایجاد کرد. وی دستور داد کشاورزان در تمام مزارع چند کندو برای تولید عسل نگه دارند.

تاریخچه زنبورداری در ادبیات فارسی

واژه “عسل” ،در اشعار و ادبیات به ویژه سروده های بسیار قدیمی فارسی ،نشان دهنده قدمت زنبورداری و تولید عسل در ایران است.

 هر چه این ادبیات قدیمی تری باشد، بیانگر قدمت بیشتر زنبورداری و تولید عسل در کشورمان میباشد.

زنبور داری سنتی در ایران

مردم خوانسار می گویند زنبورداری در آن منطقه پیشینه ۴۰۰ ساله دارد. زنبورداران این منطقه تا چند نسل از اجدادشان که به زنبورداری مشغول بوده اند را می شناسند.

بیشتر عسل خوانسار از گل گز تامین می گردد که خوشبوترین وخوشمزه ترین عسل است.

استان‌های شمالی ایران مانند گیلان، مازندران و گرگان به دلیل سرسبزی منطقه و گل‌های فراوان از قدیم مورد استقبال زنبور‌‌های عسل بوده است.

واژه “مازندران”  معرف قدمت و فراوانی زنبور عسل در این استان است، واژه ” ماز ” در لهجه مازندرانی به معنی زنبور  است. شاید بتوان گفت مازندران از به هم پیوستن ” ماز ” + ” اندر ” + ” آن ” تشکیل شده است، اگر این فرض درست باشد مازندران به این دلیل این نام را گرفته که منطقه ای پر از زنبور  بوده است.

مازندران همان زنبورستان است.

بارش فراوان در این مناطق سبب رشد و نمو انواع مختلف گل ها و گیاهان شده و عرصه را برای زندگی زنبور عسل مناسب می‌ کند. در استان های مذکور از دیرباز زنبور عسل به صورت وحشی در جنگل های انبوه زیسته و هنوز هم زندگی میکند.

افراد بومی این مناطق شاهد زندگی جمعیت های زنبور عسل در حفره‌های تنه درختان در جنگل های گیلان بوده اند.

در روستا‌‌های ایران بعد از قطع کردن درختان آن را روی زمین قرار می‌دهند، این تغییر وضعیت برای اولین بار در ایران انجام گرفته است.

در استان‌های شمال ایران و فارس نیز مشاهده می‌شود این مسئله اقدام مهمی برای سهولت شغل زنبورداری است..

متاسفانه صنعت زنبورداری به حد کافی در طول تاریخ گذشته در ایران پیشرفت نداشته است. در گذشته زنبور عسل درکندوهای محلی یا بومی نگهداری می شد و معمولا به صورت یک شغل جانبی و یا سرگرمی وجود داشته است. کندوهای بومی به اشکال مختلف تنه درختی، کوزه ای، سبدی، چلیکی و غیره بوده اند

شروع زنبورداری نوین در ایران

زمان شروع زنبورداری مدرن در ایران بطور مستند مشخص نیست، اما می توان گفت که از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ زنبورداری نوین در ایران شروع شده است. از آن زمان تا به حال به تدریج تعداد زیادی از کندوهای سنتی با کندوهای مدرن جایگزین شد.

 

اولین محقق زنبورداری مدرن ایران مرحوم دکتر نعمت الله شهرستانی متولد ۱۳۰۲ ،ملقب به پدر زنبورداری ایران است.ایشان ناشر کتاب ارزشمند ” زنبور عسل و پرورش آن” است .

غربی ها پرکاربرد ترین و مهم ترین کتاب منتشر شده در هر حرفه را ” انجیل” فعالین آن حرفه می گویند. اثر دکتر نعمت الله شهرستانی را باید ” انجیل زنبورداران ایرانی ” نامید. این کتاب که بیش از ۲۰ بار تجدید چاپ شده است،یک کتاب جامع علمی– آموزشی استکه با نثری شیوا ، سلیس و روان نوشته شده است.

اولین ملکه خارجی توسط سرهنگ حسن ستاری که از زنبورداران مستعد اهل دماوند بوده در سال ۱۳۳۰ از کشور آمریکا وارد ایران شده است.

واردات زنبور ملکه خارجی به مدت ۲۵ سال ادامه داشت،سالانه حدود ۵۰هزار ملکه به کشور وارد و بین زنبورداران توزیع می شد.

بهبود اوضاع زنبورداری

طی سالهای ۱۳۶۰ تا کنون محدودیت های شدیدی وضع شد و بعضا واردات ملکه از خارج کاملا ممنوع شد، این مساله باعث شد تدریجا نژاد زنبور عسل ایرانی ،خصوصیات ذاتی و اصالت خود را بازیابد و فعلا در مناطق مختلف کشور به صورت توده هایی که کم و بیش با هم اختلاف دارند منتشر میباشد.

در مطالعه قدمت زنبورداری بهاین نکته پی بریم که در کشور ما تا حدود ۸۰ سال بعد از آغاز زنبورداری نوین در کشورهای پیشرفته، زنبورداری به صورت سنتی ادامه داشتو با کندوهای سبدی ، کوزه ای ، تنه درختی ، چلیکی و با لوازم بسیار ساده و ابتدایی انواع عسل تولید می شده است

بر اساس آمار ثبت شده طی ۱۵ سال از سال ۱۳۶۲ تا سال ۱۳۷۷ تعداد کندوهای جعبه ای در کشور ما به دو برابرافزایش یافته است و زنبورداری نوین رفته رفته جایگزین روش سنتی شد.

تاریخچه زنبورداری در ایران را بصورت کامل و مفصل در سایت جهان بهنوش گیتی مطالعه کردید.

شرکت جهان بهنوش گیتی میراث دار سه نسل از زنبورداران، تولید کنندگان و فروشندگان صادرات عسل طبیعی از ایران، کارخانجات بسته بندی عسل در ایران با دو برند عسل به نیک و عسل شانیک در مرکز ایران است.

مطالب مفید :

کارخونه عسل –کارخانه عسل –کارخانجات بسته بندی عسل در ایران –کارخانه تولید عسل– عسل –تولید کننده عسل –عسل طبیعی – خرید عمده عسل –عسل شانیک –عسل به نیک – فروش عمده عسل– پخش عسل – فروش عسل طبیعی – خرید اینترنتی عسل طبیعی –برندهای عسل طبیعی ایران – شرکت صادرات عسل ایران– صادرات عسل طبیعی از ایران