Menu
Menu
انواع عسل های موجود در ایران و خواص آنها را در سایت جهان بهنوش گیتی بررسی می کنیم:
ایران جزو کشورهایی است که تنوع زیادی در تولید انواع عسل دارد و از مهم ترین دلایل این پتانسیل بالا تنوع آب و هوایی و اقلیم بی نظیر آن می باشد که زیستگاه گیاهان بسیاری است و چون زنبور برای تولید این فراورده به شهد گلها نیاز دارد بنابراین تنوع بالای گیاهی کشورمان شرایط بسیار مناسبی جهت تولید عسل های متنوع را ایجاد میکند. در این حالت زنبورداران در فصول مختلف سال زنبورهای خود را کوچ میدهند تا آنها به شهد گل های گوناگون دسترسی پیدا کنند و عسل هایی با طعم و رنگ های متنوع تولید کنند.
دسته بندی عسل ها را بر اساس منبع تغذیه و زمان برداشت به شرح زیر است:
مهمترین فاکتور در طبقه بندی عسل نوع تغذیه ی آن است .نوع تغذیه زنبور عسل سه حالت دارد
تغذیه از شهد گل که عسل طبیعی تولید می کند.
تغذیه با شکر که عسل تغذیه ای را میسازد.
استفاده از شیره ی درختان که منجر به تولید عسلک میشود.
زنبور فقط از شهد گل ها تغذیه می کند و تغذیه ی مصنوعی ندارد.عسلهای طبیعی خود دو دسته هستند:
عسل های تک گل : این نوع عسل شهد غالب از یک گیاه است مانند عسل اقاقیا، آویشن ،پنبه و… این نوع عسل در مناطقی تولید میشود که بیش از ۵۰% پوشش گیاهی آن بیشتر از یک گیاه است.
عسل های چندگیاه : به دلیل پوشش گیاهی متنوع منطقه زنبور از گیاهان مختلف تغذیه کرده و عسل تولید می کند. این عسل بیشتر در بهار که شکوفه های درختان گوناگون شکفته میشوند تولید میشود.
در این نوع ، زنبوردار زنبور را با آب شکر و یا مواد قندی دیگر تغذیه میکند. یعنی محلول آب و شکر را داخل کندو می گذارد تا زنبور با مصرف آن عسل تولید کند. عسل تغذیه ای برای زمستان گذرانی زنبورها و اوایل بهار برای افزایش جمعیت کلنی آنها تولید میگردد.ولی برخی زنبورداران در سایر فصول هم از تغذیه ی آب و شکر استفاده می کنند تا عسل بیشتری تولید کنند.
بهتر است بدانید:تولید کننده عسل
هنگامی که زنبور به جای اینکه از شهد گلها تغذیه کند از هر ماده‌ی شیرینی که در دسترسش باشد برای تولید عسل استفاده کند فراورده ی تولیدشده عسلک نام دارد . مثلا زنبور از شیره‌ی به وجود آماده توسط حشرات دیگر بر روی درختانی مانند افرا ، خارشتر و بلوط عسل تولید میکند .
کندوداران دسته بندی دیگری نیز برای عسل های خود دارند که بر اساس زمان برداشت محصول است به طور کلی عسل ها یا بهاره هستند و یا پاییزه .
عسل بهاره همانطور که از اسم آن هم پیداست به عسلی گفته میشود که در فصل بهار بخصوص اوایل فصل بهار تولید میشود و زنبور از شهد شکوفه های درختان تغذیه میکند . در نتیجه عسل شکوفه درختانی مثل بادام و مرکبات و همچنین عسل اقاقیا جزو عسلهای بهاره به شمار می‌روند .
برعکس عسل بهاره، اسم عسل پاییزه کمی گیج کننده است. عسل پاییزه به عسل‌هایی گفته میشود که از میانه ی تابستان تا اوایل پاییز تولید میشود. عسل‌هایی مثل گون، آویشن و کنار جزو عسلهای پاییزه به شمار می‌روند .
پیشتر گفتیم که عسل طبیعی و عسلک کاملا توسط زنبور عسل تولید میشود و هیچ نوع تغذیه مصنوعی به آنها داده نمی‌شود به همین دلیل این دو نوع فراورده دارای خواص درمانی عسل هستند.
مهمترین انواع عسل و عسلک موجود در بازار ایران و خواص آنها را در ادامه بررسی میکنیم :
عسل آویشن یکی از محبوب‌ترین عسل هایی است که در ایران تولید میشود. این عسل رنگ تیره دارد و دارای خواص بسیاری می باشد .
از آنجایی که در زمان گلدهی گیاه آویشن ، گیاهان دیگری نیز در طبیعی یافت میشوند معمولا نمی‌توان عسل خالص آویشن را برداشت کرد اما بهترین نوع عسل آویشن در دامنه‌های دماوند و طالقان تولید میشود.
زمان گلدهی گیاه آویشن بسته به منطقه‌ی رویش، ماه‌های خرداد و مرداد است و مدت گلدهی آن ۳ تا ۴ هفته طول میکشد که در این مدت زنبورداران کندوهای خود را به این مناطق می‌برند.
درخت اقاقیا بومی جنوب آمریکا است ولی در مناطق معتدل و سرد ایران نیز کاشت میشود و اتفاقا رشد سریعی هم دارد. عسل اقاقیا به خاطر رنگ زلال و آب گون آن بسیار مورد توجه است و بی‌رنگ‌ترین نوع عسل است.
زمان گلدهی درخت اقاقیا در ایران بسته به منطقه‌ی رویش، فروردین و اردیبهشت ماه است و مدت گلدهی بسیار کوتاهی بین ۱ تا ۲ هفته دارد. البته به دلیل شهد بالای گل‌های این درخت، اگر شرایط آب و هوایی مساعد باشد همین زمان کوتاه کافی است تا کندو‌ها پر از عسل شود.
این نوع عسل زمانی تولید میشود که زنبورداران، کندوهای خود را در کنار مزارع بزرگ آفتابگردان قرار دهند که در ایران اغلب در استان‌های گلستان، آذربایجان، کردستان، همدان، اراک، اصفهان، یزد، کرمان، فارس، خراسان و سمنان کشت میشود. رنگ آن زرد کهربایی است و زود رُس می‌بندد.
زمان گلدهی آفتابگردان بسته به منطقه‌ی کشت شده، از تیر تا شهریورماه است و مدت گلدهی آن بین ۲ تا ۴ هفته است و عسل تک گل آفتابگردان در این زمان تولید میشود.
عسل گون یکی از معروفترین و فراوان‌ترین عسل های ایران است. مکان رویش گیاه گون دامنه‌های زاگرس است. گیاه گون انواع مختلفی دارد و گل‌های آن به رنگ‌های صورتی، آبی، سفید و زرد است. اگر چه در فصل گل دهی گون گیاهان دیگر در مناطق وجود دارند و زنبور از شهد آنها نیز تغذیه میکنند اما در بعضی از نقاط زاگرس به خاطر تراکم بالای این گیاه می‌توان عسل تک گل گون را برداشت کرد. رنگ عسل گون بین زرد تا نارنجی است.
زمان گلدهی گیاه گون بسته به منطقه‌ی رویش، از اردیبهشت در مناطق گرم شروع شده و تا مرداد ماه در مناطق سرد ادامه دارد. مدت گلدهی گون بین ۲ تا ۶ هفته است و زنبورداران در این مدت معمولا کندوهای خود را به دامنه زاگرس برای برداشت این عسل کوچ میدهند .
گیاه سیاه دانه یکی از گیاهان دارویی بسیار ارزشمند است و عسل سیاه دانه که از این گیاه به دست می آید نیز از نظر دارویی اهمیت ویژه‌ای دارد .رنگ آن قهوه‌ای تیره است.
سیاه دانه در مناطق مختلف ایران از جمله اصفهان، یزد، چهارمحال بختیاری، فارس، همدان، خوزستان، سیستان و بلوچستان و کردستان کشت میشود.
زمان گلدهی گیاه سیاه دانه بسته به منطقه‌ی رویش، از اردیبهشت تا تیر ماه است و مدت گلدهی آن بین۳ تا ۴ هفته است. کندوداران در فصل گلدهی این گیاه زنبورستان خود را به کنار این مزارع کوچ میدهند تا عسل تک گل سیاه دانه برداشت کنند.
عسل مرکبات از درختان مرکبات مثل ( پرتغال، لیموترش، لیموشیرین، نارنج، نارنگی و…) تولید میشود این عسل عطر و بوی زیادی دارد و اگر در مناطق شمالی کشور(استان های گیلان، مازندران و گلستان) تولید شود به علت رطوبت بالا معمولا رقیق است. در استان های فارس ،کرمان، هرمزگان و بوشهر نیز تولید میشود و رنگ آن زرد روشن می باشد.
زمان گلدهی درختان مرکبات بسته به نوع و منطقه‌ی رویش، از بهمن ماه تا اردیبهشت است و مدت گلدهی آن بین۴ تا ۵ هفته است. کندوداران در این بازه کندوهای خود را در باغات مرکبات قرار میدهند تا عسل مرکبات را برداشت کنند.
نوع دیگر عسل ، عسل کنار یا همان سدر است که عطر و طعم بی‌نظیری دارد. گیاه کنار اغلب در مناطق گرمسیری ایران مانند خوزستان، بوشهر، جنوب فارس، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان می‌روید. رنگ عسل کنار در ابتدای برداشت روشن و هر چه زمان بگذرد به مرور تیره تر میشود این عسل دیر رُس می بندد و ممکن است یکسال یا بیشتر طول بکشد تا شکرک بزند.
زمان گلدهی درخچه کنار بسته به نوع و منطقه‌ی رویش، از شهریورماه تا آبان است و مدت گلدهی آن بین ۴ تا ۶ هفته به طول می‌انجامد. معمولا کندوداران از سراسر کشور در این فصل به مناطق گرمسیری برای برداشت عسل تک گل کنار می‌روند.
گیاه یونجه برای خوراک دام کشت میشود و نسبت به تغییرات آب و هوایی چندان حساس نیست. از سواحل جنوبی کشور تا ارتفاعات البرز در صدها هکتار کشت میشود. وسعت زمین‌های زیر کشت یونجه در سال‌های اخیر حدود ۶۰۰ هزار هکتار بوده است. عسل به دست آمده از گل‌های یونجه رنگی شفاف، معمولا زرد تا سفید روشن دارند و به سرعت هم رس می‌بندد.
زمان گلدهی یونجه بسته به آب و هوا و منطقه‌ی رویش و زمان کشت، از خردادماه در مناطق گرمسیر شروع شده و تا اواخر شهریورماه در مناطق سردتر ادامه دارد. مدت گلدهی یونجه در هر چین ۱۰ روز است (گیاه یونجه ممکن است تا ۱۰ چین هم داشته باشد) . کندوداران در این بازه کندوهای خود را درکنار مزارع وسیع یونجه قرار میدهند تا عسل یونجه را برداشت کنند.
کلزا گیاهی روغنی است و به صورت وسیع در کشور کشت میشود. بیشتر اهمیت گیاه کلزا به خاطر روغن‌گیری از آن است. اما شهد آن برای زنبور عسل نیز جذاب است. طبق آخرین آمار‌ها در کشور حدود ۵۲۰۰۰ هکتار کلزا کاشته میشود و استان‌های خوزستان، گلستان، مازندران و اردبیل بیشترین سطح زیر کشت این گیاه را دارند. رنگ عسل کلزا زرد روشن است و بسیار زود رُس می‌بندد (چندروز بعد از برداشت).
زمان گلدهی کلزا بسته به نوع و منطقه‌ی رویش، از دی ماه در مناطق گرمسیر آغاز میشود و تا اردیبهشت ماه در مناطق سردسیر ادامه دارد. مدت گلدهی کلزا بین ۳ تا ۴ هفته است که در این زمان زنبوردارن کندوهای خود را به این مزارع کوچ میدهند. از آنجایی که فصل گلدهی این گیاه در اوایل فصل زنبورداری است معمولا عسل به دست آمده برای تقویت کلنی و تغذیه خود زنبور مورد استفاده قرار میگیرد
عسل گشنیز به طور طبیعی ساکارز کمی دارد و به همین دلیل معمولا مصرف آن به افراد دیابتی توصیه میشود.
گیاه گشنیز نیز مانند یونجه در نقاط مختلف ایران کاشته میشود اما بیشترین سطح زیر کشت این گیاه در شهرستان نهاوند همدان با حدود ۵۰۰۰ هکتار است که ۶۵ درصد سطح زیر کشت گشنیز کشور است به همین دلیل این شهرستان یکی از مناسب‌ترین شهر‌ها برای برداشت عسل گشنیز است. رنگ عسل گشنیز قهوه‌ای روشن تا تیره است و دیر رُس می‌بندد.
زمان گلدهی گشنیز بسته به آب و هوا، منطقه‌ی رویش و زمان کشت در ایران ، از فروردین‌ماه در مناطق گرم شروع و تا مردادماه در سردسیر ادامه دارد. مدت گلدهی گشنیز ۵ تا ۶ هفته است. کندوداران در این بازه کندوهای خود را درکنار مزارع وسیع گشنیز قرار میدهند تا عسل تک گل گشنیز را برداشت کنند.
بیشتر بدانید:شرکت صادرات عسل ایران
یکی از کمیاب‌ترین و خاص‌ترین عسلهای موجود در ایران و حتا دنیا عسل زرشک است زیرا ایران تنها کشوری است که زرشک بی دانه در آن کشت میشود و و در این بین دو شهرستان قائن و بیرجند در خراسان جنوبی، بیشترین سطح زیر کشت این محصول را دارند که ۹۵ درصد کل تولید کشور می‌باشد. عسل تک گل زرشک به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه رنگ است و دیر رُس می‌بندد.
زمان گلدهی زرشک، اردیبهشت و خردادماه است و مدت گلدهی آن۳ تا ۴ هفته است. البته به این علت که در زمان گلدهی این گیاه دمای هوای خراسان جنوبی در بعضی از سال‌ها بسیار گرم است باعث اختلال در تولید عسل و عدم تولید عسل زرشک میشود.
بیشتر بدانید:عسل چهل گیاه چیست؟
گیاه زول گیاهی خود رو و رطوبت پسند است که بیشتر در نواحی شمالی ایران مانند گلستان، خراسان، تهران، سمنان، مازندران، آذربایجان، همدان … رشد میکند عسل به دست آمده از گیاه زول بسیار خوش عطر وطعم است و دارای رنگ رد روشن تا قهوه‌ای است و سرعت رس بستن آن متوسط است..
زمان گلدهی زول، بسته به منطقه و آب و هوا از تیرماه در مناطق گرمسیری ایران شروع میشود و تا شهریورماه در مناطق سردسیر ادامه دارد. مدت گلدهی این گیاه ۳ تا ۴ هفته است که زمان مناسبی برای کار کردن زنبور عسل بر روی آن و جمع آوری شهد است.
گیاه خارشتر را می‌توان گل سرسبد زنبورداری در مناطق گرم و خشک ایران دانست. این گیاه به صورت خود رو و در مناطق با بارش کم می‌روید از نظر شهد بسیار برای زنبور عسل جذاب است و زنبوردارن نواحی گرم مثل اصفهان، یزد، خراسان، سمنان، کرمان و هرمزگان به واسطه این گیاه می‌توانند حجم عسل قابل قبولی را برداشت کنند. رنگ عسل خارشتر زرد روشن است و زود رُس می‌بندد..
زنبورداران علاوه بر برداشت عسل خارشتر از این گیاه همچنین عسلک ترنجبین که یکی دیگر از محصولات این گیاه است را برداشت میکنند.
زمان گلدهی خارشتر بسته به آب و هوا و منطقه‌ای که در آن رویش پیدا میکند از فروردین ماه در گرمسیر شروع میشود و تا مرداد ماه در مناطق سردتر ادامه دارد. مدت گلدهی این گیاه نیز بین ۳ تا ۵ هفته است که زمان مناسبی برای برداشت سل خارشتر است..
ترنجبین ماده‌ی سفید و شیری مانند است که بسیار شیرین و در عین حال داری خواص بی نظیری است. این ماده از فعالیت حشره‌‌ای به نام زنجرک بر روی گیاه خارشتر ظاهر میشود. افراد محلی هر ساله ترنجبین‌ها را از گیاه خارشتر جدا کرده و به فروش می‌رسانند.
این ماده بسیار غنی از مواد قندی است و برای زنبور نیز بسیار جذاب است و با مکیدن آن و ذخیره‌ی آن در کندو عسلک ترنجبین را تولید میکند.
بهتر است بدانید:خرید عسل گون
ترنجبین دقیقا بعد از فصل گلدهی خارشتر، توسط زنجرک‌ها ایجاد میشود. در نتیجه از اواسط تابستان تا اوایل مهر شاهد ترنجبین بر روی خارشتر هستیم که زنبوردارن از این فرصت استفاده میکنند و عسلک ترنجبین را تولید میکنند.
جنگل‌های بلوط ایران مهمترین پوشش گیاهی رشته‌کوه های زاگرس است . این جنگل‌ها از آذربایجان غربی شروع میشود و سپس غرب (استان‌های‌کردستان، کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را در بر میگیرد.
بر روی پیاله‌ی بلوط ایرانی شیرابه‌ای قندی ایجاد میشود که به آن شَوَکه (گزوله) می‌گویند. این ماده توسط گونه‌ای شته ایجاد میشود که بسیار شیرین است و مردم محلی آن را جمع آوری و پس از پختن به فروش می‌رسانند
در اواخر تابستان که حشره‌های مولد این شیرابه فعالیت خوبی دارند زنبورداران با استقرار کندوهای خود در این جنگل‌ها باعث میشوند تا زنبور از این شیرابه‌ها تغذیه کند و عسلک بلوط را تولید کند.
زمان دقیقی برای تولید عسلک بلوط در دسترس نیست و زنبورداران قبل از کوچ باید بدانند که آیا فعالیت شته‌های تولید کننده شَوَکه به چه صورت بوده است و بعد زنبورستان را کوچ دهند اما به طور کلی اواخر تابستان بهترین زمان برای برداشت عسلک بلوط است.
بهتر است بدانید:عسلک چیست؟
محصولات ما از بهترین مواد اولیه وپس از انجام آزمایش های کیفی، با بروزترین دستگاه ها، در ظروفی با طراحی اختصاصی بسته بندی و تولید گردیده است. مزیت ظروف بسته بندی عسل شرکت جهان بهنوش گیتی، زیبایی و قابل استفاده بودن مجدد آن برای مصارف مختلف در آشپزخانه شیک شما می باشد.
1 دیدگاه
رها
انواع عسل در ایران و خواص آن مفید بود